چکیده
امروزه چگونگی ارائه خدمات در بخش سلامت هر کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و میزان کیفیت خدمات در این بخش یکی از شاخصهای مهم در سنجش میزان توسعه و پیشرفت کشورها محسوب میشود. اتاق عمل یکی از مهمترین بخشها در بیمارستان به شمار میآید و از جنبههای مختلف تاثیر بسیار زیادی بر عملکرد کلی بیمارستان دارد. این موضوع پژوهشگران را بر آن داشته تا در کاراتر نمودن این بخش و کاستن از هزینههای آن پژوهشهای متعددی انجام دهند.
در این پژوهش بر آن هستیم که با استفاده از تکنیکهای زمانبندی یک مدل ریاضی مناسب برای برنامهریزی کادر اتاق عمل در بیمارستانهای آموزشی ارائه کنیم. در این بیمارستانها فرآیند کلی عمل توسط رزیدنت صورت میپذیرد و جراح در یک مقطع زمانی وارد اتاق میشود و بخش حیاتی عمل را انجام داده و پس از آن اتاق را ترک میکند. یکی از اهداف ما کاهش زمان اتمام عملیات -یکی از شاخصهای مهم در زمانبندی- است. علاوه بر این هدف دیگر ما تشکیل یک تیم جراحی است که در آن رزیدنت با جراحی همکار شود که بیشترین تمایل را به همکاری با او دارد. کاهش زمان اتمام عملیات، کاهش هزینهها را در بردارد و بیشینه نمودن همکاریهای مطلوب میان رزیدنت و جراح، باعث افزایش کارایی اتاق عمل میشود. برای تحقق یافتن این اهداف از مدل ریاضی دو هدفه بهره بردهایم. بعد از اعتبار سنجی مدل، مدل را با استفاده از اطلاعات دنیای واقعی که اطلاعات حاصل از بخش جراحی قلب و بخش جراحی عمومی مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی قائم مشهد است با استفاده از روشدقیق اپسیلون- محدودیت تکمیلی (افزوده) و الگوریتمهای فراابتکاری NSGA-II، SPEA-II و MOPSO حل نمودهایم. نتایج حاصل از حل مدل توسط روشهای فراابتکاری در مقیاس کوچک و مقایسه آنها با پاسخهای بهینه، بیانگر این است که این الگوریتمها پاسخهای قابل اطمینانی را عرضه میکنند و در مسائل بزرگ میتوان از آنها استفاده کرد. در مسائل بزرگ الگوریتم NSGA-II عملکرد بهتری را با توجه به سه معیار عملکرد پیشنهاد شده ارائه نمود و پس از آن الگوریتم SPEA-II پاسخهای بهتری نسبت به الگوریتم MOPSO بدست میآورد.
کلمات کلیدی:
زمانبندی اتاق عمل، مدلسازی چندهدفه، اپسیلون-محدودیت تکمیلی(افزوده)،الگوریتمهای تکاملی چندهدفه