چکیده
امروزه تحقیق و توسعه با توجه به گسترش سطح رقابت، متدها و فرآیندهای تولید و همچنین رشد و پیشرفت سریع تکنولوژی، به منظور بقا در محیط رقابتی اهمیت زیادی پیدا کرده است. از این رو زمان بندی فعالیت های تحقیق و توسعه به گونه ای که هدف مورد نظر با توجه به محدودیت های موجود در دنیای واقعی برآورده گردد مورد توجه است. هدف از زمان بندی پروژه تعیین زمان شروع فعالیت ها است، در شرایطی که که محدودیت های موجود ارضا و هدف مورد نظر بهینه گردد. از این رو در این پژوهش با توجه به ویژگی ذاتی برخی پروژه های تحقیق و توسعه (صنایع داروسازی، شیمیایی و ...)، یعنی احتمال شکست فنی فعالیت ها، و با توجه به خلأ موجود در این زمینه مدلی برای زمان بندی فعالیت ها با در نظر گرفتن جریان های نقدی تنزیل شده به منظور بیشینه کردن ارزش فعلی خالص ارائه شده است. صحت مدل از طریق حل با نرم افزار گمز نشان داده شده است. با توجه به پیچیدگی مسائل زمان بندی و نبود امکان حل در زمان قابل قبول برای مسائل با مقیاس بزرگ، به پیاده سازی دو الگوریتم ژنتیک و شبیه سازی تبرید پرداخته شده است، که اعتبارسنجی الگوریتم ها از طریق مقایسه با پاسخ های گمز برای مسائلی که در زمان نسبتاً کمی به جواب می رسند انجام گردید. در ادامه یک مدل دوهدفه ارائه شده است که ارزش فعلی خالص پروژه را بیشینه و هزینه دسترسی منابع را کمینه می کند. به منظور حل مدل چندهدفه دو الگوریتم ژنتیک چندهدفه با مرتب سازی نامغلوب (NSGA-II) و نسخه دوم الگوریتم تکاملی مبتنی بر قوت پارتو (SPEA-II) معرفی شده است. سرانجام پس از ارائه مدل و الگوریتم های مربوطه، به منظور بررسی عملکرد الگوریتم ها و مقایسه آن ها با یکدیگر، مجموعه ای از سطوح مختلف فعالیت پس از تنظیم پارامترهای هر الگوریتم برای هر سطح، مورد حل قرار می گیرند. در مدل تک هدفه الگوریتم شبیه سازی تبرید از هرجهت نسبت به الگوریتم ژنتیک نتایج بهتری را ارائه می کند. در مدل دوهدفه نیز الگوریتم SPEA-II عملکرد نسبتاً بهتری در مقابل NSGA-II از خود نشان می دهد که این امر در مسائل بزرگ تر مشهودتر است.
کلمات کلیدی:
زمان بندی پروژه، محدودیت منابع، تحقیق و توسعه، ارزش فعلی خالص، هزینه دسترسی منابع، الگوریتم های تکاملی، ژنتیک، شبیه سازی تبرید، NSGA-II و SPEA-II