چکیده
در اکثر تحقیقات گذشته، انتخاب و زمانبندی سبد پروژه بهصورت دو مسأله مجزا مورد بررسی قرار گرفتند. این امر منجر به ناکارامدی آنها گردیده است. از طرفی در دنیای واقعی مواجهه با عدم قطعیت و ریسک، موضوعی اجتناب ناپذیر است. لذا این پایاننامه، به مسائل انتخاب و زمانبندی پروژه، در شرایط عدم قطعیت اختصاص دارد. در اکثر تحقیقات گذشته، هزینه بهصورت قطعی در نظر گرفته شده است. در شرایطی که هزینهها غیرقطعی هستند، امکان مواجهه با کمبود بودجه افزایش مییابد. لذا مدل پایهی این پایاننامه، یک مدل انتخاب و زمانبندی همزمان بر اساس برنامهریزی شانس است که در آن ریسک مواجهه با کمبود بودجه از مقدار معینی بیشتر نشود. سپس این مدل با در نظر گرفتن سایر فرضیات اضافی برای تطبیق با شرایط واقعی، نظیر خودهمبستگی درآمد پروژهها، عدم قطعیت در موفقیت پروژهها و وابستگی هزینه میان پروژهها کامل میشود. همچنین امکان انتقال بودجه مصرف نشده به دورههای بعد، با در نظر گرفتن ارزش زمانی پول، در شرایطی که محدودیت بودجه بهصورت غیرقطعی تعریف شده است، نیز فراهم میشود. سپس جهت حل مدل با استفاده از روش دقیق، نرمافزار لینگو مورد استفاده قرار میگیرد. با توجه به چندهدفه بودن مدل نهایی پیشنهادی، دو رویکرد برای حل آن مورد استفاده قرار میگیرد. در رویکرد اول با استفاده از روش وزندهی به یک مسأله بهینهسازی تک هدفه تبدیل میشود. نتایج حل مدل با استفاده از روشهای دقیق، نشان میدهد که برای اندازههای بزرگ و حتی متوسط مسأله، زمان محاسباتی زیادی مورد نیاز است. لذا الگوریتمهای ژنتیک، شبیهسازی تبرید، ازدحام ذرات و رقابت استعماری برای حل این مسأله ارائه میشود. نتایج حاصل از مقایسهی الگوریتمها برتری الگوریتم رقابت استعماری در یافتن جواب نهایی بهتر، را نشان میدهد. در رویکرد دوم نیز الگوریتم بهینهسازی چندهدفه ازدحام ذرات برای حل آن پیشنهاد میگردد. اعتبارسنجی مدل نیز، با پیادهسازی آن در شرکت دانش بنیان پایا فناوران فردوسی، واقع در دانشگاه فردوسی مشهد، صورت میگیرد. نتایج کارایی مدل پیشنهادی در برقراری توازن بین ریسک و سود مورد انتظار را نشان میدهد.
واژگان کلیدی: انتخاب و زمانبندی پروژهها، عدم قطعیت، وابستگی پروژهها، شرکتهای دانش بنیان، روشهای فراابتکاری